بررسی روند تکامل حواس پنجگانه در نوزادان و راهکارهای تقویت آن

به گزارش مملکت آنلاین، حواس پنج‌گانهٔ کودک از اوایل بارداری شروع به شکل‌گیری می‌کند. در سه ماههٔ اول، جوانه‌های چشایی، گیرنده‌های بویایی و گیرنده‌های لامسه شکل می‌گیرد. گیرنده‌های لمسی ابتدا در دور دهان و گونه شکل می‌گیرد و خیلی زود به بقیه‌ بدن کودک هم گسترش پیدا می‌کند. وقتی کودک متولد می‌شود می‌تواند بشنود، بو بکشد و بچشد و به لمس بسیار حساس است. او همچنین می‌تواند ببیند، هرچند دیدش بسیار تار است. اما نوزادان هنوز نمی‌توانند این تجربیات حسی جدید را درک کنند؛ زیرا خوشه‌های عصبی که اطلاعات را از گیرنده‌های حسی کودک به مغز می‌رسانند و مسیرهای عصبی نامیده می‌شوند، هنوز به اندازهٔ‌ کافی تکامل پیدا نکرده‌اند.

پس از تولد، حواس پنج‌گانه چشایی، لامسه، بویایی، بینایی و شنوایی مانند ابزارهایی است که کودک برای فهم و درک محیطش از آن ها استفاده می‌کند. هر چیزی که کودکان از طریق حواس پنج‌گانه‌ شان حس می‌کنند جریان پیوسته‌ای از اطلاعات به آن ها عرضه می‌کند که در مغزشان ذخیره می‌شود. همچنان که رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند از این اطلاعات برای ایجاد تصویری از جهان اطرافشان استفاده خواهند کرد. حتی ساده‌ترین چیزها هم می‌تواند به کودکتان کمک کند که جهان کوچکش را بهتر بشناسد. برای مثال، وقتی کودکتان را در آغوش می‌گیرید او می‌تواند صورتتان را ببیند، صدایتان را بشنود، تماس بدن شما و یک حرکت ملایم را نیز حس کند. همهٔ این احساسات پیام‌هایی به مغز کودک می‌فرستد که به یادگیری او کمک می‌کند. در این مطلب می‌توانید با نقش مهم حواس پنج‌گانه در کودکان آشنا شوید:

حس چشایی در نوزاد:

جوانه‌های چشایی نوزاد از همان روز تولد شکل گرفته است. نوزادان با علاقه به شیرینی متولد می‌شوند و می‌توانند طعم غذایی که مادر خورده است را از طریق شیر او تشخیص دهند. به همین دلیل ممکن است اگر شما بیسکویت نمکی خورده باشید او هیجان‌زده شود یا اگر کیک خورده باشید او از خوردن شیر شما سیر نشود.

راهکارهای تقویت حس چشایی نوزاد:

برای آموزش مزه‌ها به نوزادان، هنگام شیردهی به نوزاد، غذاهای متنوع بخورید. از حدود 6 ماهگی فرزندتان را با انواع غذاها و طعم‌ها آشنا کنید. این کار باعث می‌شود که او تنوع طعم‌های مختلف را در رژیم غذایی خود بپذیرد. این نکته نیز لازم به ذکر است که اگر سابقه آلرژی غذایی در شما یا خانواده وجود دارد قبل از دادن هرگونه غذای جدید به فرزندتان با پزشک مشورت کنید.

حس بویایی در نوزاد:

یکی دیگر از حس‌های مهم از حواس پنج‌گانه در نوزادان شیرخوار، حس بویایی است. نوزادان از همان ابتدای تولد حس بویایی خوبی دارند. نوزاد در همان روز اول با بوی شما آشنا می‌شود و احتمالاً در هفته اول بوی افراد دیگر خانواده را نیز تشخیص می‌دهد. نوزادان به ویژه به بوی شیر مادر حساس هستند و حتی می‌توانند آن را از شیر خشک تشخیص دهند.

این مسئله می‌تواند باعث مشکلاتی در 3-4 ماهگی نوزاد، وقتی که او خواب شب را می‌خواهد شروع کند شود. در این موقعیت، اگر می‌خواهید فرزندتان را آرام کنید او بوی شما را متوجه می‌شود و ممکن است بخواهد شیر بخورد. نوزاد شما همچنین از حس بویایی استفاده می‌کند تا با محیط اطراف خود آشنا شود و راحتی و خطر احتمالی را تشخیص دهد.

راهکارهای تقویت حس بویایی نوزاد:

سعی کنید از محصولاتی یکسان به طور منظم استفاده کنید زیرا نوزادان، آشنا بودن چیزها را دوست دارند اما وقتی در حال شیر دادن هستید از محصولات معطر استفاده نکنید. سعی کنید از استفاده از شوینده‌های معطر و عطرهای تند خودداری کنید؛ زیرا، این مواد با پوشاندن فرومون‌هایی که تولید می‌کنید نوزاد را گیج می‌کنند. برای تقویت حس بویایی فرزندتان، او را در معرض انواع رایحه‌ها قرار دهید و به او بگویید هر کدام مربوط به چیست. این کار به تقویت رشد زبان فرزندتان نیز کمک می‌کند.

حس لامسه در نوزاد:

حس لامسه یکی از پیشرفته‌ترین حس‌ها از حواس پنج‌گانه در نوزادان شیرخوار است. نوزادان در همان هنگام تولد قادر به تشخیص دماها، بافت‌ها، اشکال و حتی وزن اشیاء مختلف هستند. حس لامسه برای تقویت رابطه میان والد و نوزاد نیز بسیار حیاتی است. نوازش نوزاد باعث ایجاد احساس گرما و امنیت در او می‌شود. قنداق کردن نوزاد نیز می‌تواند احساس آرامش درون رحم را برای او شبیه‌سازی کند.

نوزادان از طریق لامسه اکتشاف می‌کنند و ابزاری که برای این کار ترجیح می‌دهند دهانشان است. بنابراین، اگر نوزادتان هر چیزی را به دهان می‌برد یا می‌جود نگران نباشید. مطمئن شوید که وسایلی که در اختیار او می‌گذارید تمیز و ایمن باشند. هنگامی که نوزاد، کنترل بیشتری بر روی دست‌ها و بازوهای خود پیدا کند دست‌های خود را دراز می‌کند تا هر چیزی که در دسترسش قرار دارد را بگیرد.

راهکارهای تقویت حس لامسه نوزاد:

یکی از تمرینات تقویت حس لامسه این است که نوزاد خود را خیلی زیاد در آغوش بگیرید. پزشکان بر این باورند که تماس پوست با پوست مادر و نوزاد می‌تواند تأثیرات درمان برای نوزاد داشته باشد. همچنین مالیدن لوسیون بر روی بدن نوزاد بعد از حمام، می‌تواند برای او آرامش‌بخش باشد. می‌توانید برخی حرکات ماساژ را هم برای او انجام دهید. همچنین اجازه دهید عروسک‌های حیوانات نرم و پرشده با پوست نوزادتان تماس داشته باشد. هنگامی که فرزندتان بزرگ‌تر شد به او اسباب ‌بازی‌هایی با اشکال، اندازه‌ها و بافت‌های مختلف بدهید.

حس بینایی در نوزاد:

اولین حس از حواس پنج‌گانه در نوزادان شیرخوار که به آن می‌پردازیم حس بینایی است. در ابتدای تولد، فرزند شما تنها می‌تواند تا فاصله 8 تا 12 اینچی خود را ببیند و دید او مبهم است. او بیشتر اشکال و سایه‌ها را می‌بیند چه بزرگ باشند چه کوچک، روشن یا تاریک. تا 4 ماهگی، نوزاد می‌تواند فاصله دورتری را ببیند و می‌تواند از چشمان خود برای دنبال کردن اشیاء در حال حرکت استفاده کند.

همچنین نوزاد در 5 ماهگی درک بیشتری از عمق پیدا می‌کند. بین 4 تا 6 ماهگی، نوزاد قادر به دیدن همه رنگ‌ها می‌شود و زمانی که او خزیدن و راه رفتن را شروع می‌کند یعنی بین 8 تا 12 ماهگی، او می‌تواند از درک عمق خود برای قضاوت در مورد مسافت هنگام کاوش در محیط استفاده کند.

راهکارهای تقویت حس بینایی نوزاد:

اتاق نوزاد را با رنگ‌های روشن و نقش‌های برجسته تزیین کنید. موقعیت گهواره نوزاد را تغییر دهید و از هر دو طرف به او شیر بدهید تا او به دیدن از زاویه‌های مختلف عادت کند. همچنین، می‌توانید صورت خود را در خط دید نوزاد قرار دهید و سپس با او صحبت کنید یا لبخند بزنید. این کار به او کمک می‌کند وی صورت شما تمرکز کند و حرکات شما را تماشا کند.

وقتی نوزاد به 4 ماهگی می‌رسد برای کمک به هماهنگی چشم و دست او، بازی‌هایی مانند دالی موشه را انجام دهید. همچنین می‌توانید او را مکان‌های مختلفی ببرید تا مناظر مختلفی را ببیند؛ برای مثال، می‌توانید نوزاد را به پارک، باغ وحش یا برای گردش در محله بیرون ببرید. از سوی دیگر، وقتی چیزی توجه فرزندتان را جلب کرد اجازه دهید آن را بررسی کند.

حس شنوایی در نوزاد:

شنوایی نوزاد وقتی که هنوز در رحم مادر است شروع به رشد می‌کند. بنابراین، فرزندتان هنگام تولد با صدای شما آشنا می‌شود. نوزادان ممکن است هنگام محکم بسته شدن در ناگهان از جا بپرند؛ زیرا، آن‌ها به تغییرات صدا حساس هستند اما هنگامی که فرزندتان با وجود سر و صداهای زیاد در خانه خواب است زیاد تعجب نکنید.

در اوایل تولد نوزاد به راحتی حواسش با سر و صداها پرت می‌شود. تقریباً در 2 ماهگی، نوزادان سعی می‌کنند با غان و غون کردن از صداها تقلید کنند. در حدود 6 ماهگی نیز نوزاد می‌تواند صداهای خاصی که شما تولید می‌کنید را تقلید کند.

راهکارهای تقویت حس شنوایی نوزاد:

صحبت کردن، کتاب خواندن و آواز خواندن می‌تواند در ساخت شخصیت نوزاد، رشد کلامی او و تقویت پیوند میان والد و نوزاد موثر باشد. برای تقویت حس شنوایی در نوزادان، سعی کنید از صدای آهنگین و همراه با ریتم استفاده کنید تا نوزاد با آهنگ‌ها و الگوهای صدایی مختلف آشنا شود.

همچنین می‌توانید به نوزاد اجازه دهید که از صداهایی که به طور روزمره در محیط وجود دارد لذت ببرد و آن چه را می‌شنود برای او تعریف کنید. اگر نوزادتان در خوابیدن با مشکل مواجه است می‌توانید از برنامه‌های نویز سفید استفاده کنید. این برنامه‌ها آرامش‌بخش‌اند و صدای آرام و ثابت رحم را شبیه‌سازی می‌کنند.

انتهای پیام/