نامگذاری کودک در فولکلور آذربایجان

به گزارش مملکت آنلاین، نامگذاری نوزاد در فرهنگ عمومی همه اقوام و ملت‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. از اولین روزی که کودک قدم به دنیا می گذارد، در اسلام عنایت شده که تا سه روز اسم کودک تعیین شود. در کنار باورهای دینی، در فرهنگ عمومی آذربایجان نیز آیین و مراسم نامگذاری و انتخاب نوع اسم از ارزش و اهمیت زیادی دارد.

در میان مردم آذربایجان، معمولاً نام نوزاد از اسامی در گذشتگان، نام ائمه معصومین و اهل بیت از قبیل محمد، علی و فاطمه، و یا از قهرمانان مردمی مانند بابک، نبی، ستار و یا اسامی خاصی که تداعی‌کننده صفت یا معنی ویژه‌ای  مانند ایلقار (عهد-پیمان)،  آسلان (شیر)، سهند، ساوالان (نام کوه و به معنی استواری)، سولماز (هیچ وقت پریشان و پژمرده نمی‌شود)، سونا (اسم پرنده‌ای زیبا) و... و یا آن اسامی که مرتبط با ایام و یا مناسبت‌های خاصی است از قبیل  بایرام، بهار، رمضان، محرم و... برخی نیز نام پدربزرگ یا مادربزرگ را بر بچّه می‌گذارند تا به نوعی نام آن‌ها را زنده نگه دارند. بعضاً نیز والدین، چند اسم دلخواه را روی کاغذ نوشته و لای اوراق قرآن گذاشته و سپس قرآن را باز کرده و با هر نام که دیده شود، آن نام را بر فرزندشان انتخاب می‌کنند.

بعضی خانواده‌ها یک نام برای نوزاد انتخاب می‌کنند ولی به هنگام اخذ شناسنامه اسم دیگری ثبت می‌کنند و این امر  ناشی از چند عامل است؛ یکی اینکه اسمی را که قصد دارند در شناسنامه بیاورند از اسامی موجود در بین فامیل و دوستان می‌باشد و به نوعی ناخوشایند می‌دانند  که مثلا دو تا دختر عمو به نام اولدوز باشند، و عامل دیگری که رایج است این که بعضاً والدین یک اسم را انتخاب می‌کنند ولی یکی از خویشاوندان نزدیک نام دیگری را صدا می‌زند  و با این کار آن کودک دو نام متفاوت دارد. بعضی وقت‌ها نیز کودک بعد از بزرگ شدن می‌گوید من فلان نام را دوست دارم و مرا به این نام صدا بزنید.

نحوه نامگذاری
روز دهم به دنیا آمدن کودک، معمولاً زائو باید حمام کند تا علاوه بر نظافت، از جهت شرعی نیز تطهیر گردد. در این روز که در زبان ترکی «اون سویو» (حمام روز دهم) گفته می‌شود، مراسمی نیز تدارک می‌گیرند که «آد قویما» نامیده می‌شود، نام نوزاد به صورت رسمی بر گوش او خوانده و برای فامیل و آشنایان گفته شود. بدین منظور، برخی آشنایان و فامیل و ریش‌سفیدان خانواده دور هم جمع می‌شوند و بعد دادن هدیه به مادر، پدربزرگ نوزاد (معمولاً پدر داماد)، نوزاد را در آغوش گرفته و بعد از خواندن اقامه و اذان، اسم نوزاد هر نامی که باشد به حرمت دین مبین اسلام، برای فرزندان پسر، ابتدا نام محّمد (ص) را می‌گویند و بعد نامی را که والدین انتخاب کرده‌اند را صدا می‌زند و به عنوان مثال می‌گوید «سنین آدی آیدین‌دی» (نام تو آیدین است) و اگر نوزاد دختر بود ابتدا نام حضرت فاطمه (س) را صدا می‌زنند و بعد از آن هر اسمی را که انتخاب شده، صدا می‌زنند. بعد از صدا کردن نام کودک بر گوش او، معمولاً حاضرین نیز نوزاد را در آغوش گرفته و همراه با نوازش، نام او را دوباره صدا می‌کنند. همراه با دست به دست کردن نوزاد، این شعر نیز گفته می‌شد:

آل اوشاغی، وئر اوشاغی،
تانری ساخلا بو اوشاغی.
(بچه را بگیرد، بچه را بده / خدایا این بچه را حفظ کن)

همزمان با این عمل اسپند نیز دود می‌کنند. امروزه، این مراسم با کمی سادگی و بدون تشریفات، باز هم اجرا می‌شود.

عکس از مارال امیری