به گزارش مملکت آنلاین، سال‌ها ربات‌های انسان‌نما ستاره‌ی ویدئوهای تبلیغاتی و نمایشگاه‌ها بودند، اما در محیط‌های کاری دوام نمی‌آوردند. امسال معادله در بسیاری سایت‌های آزمایشی عوض شد: ربات‌ها به‌جای چند دقیقه اجرا برای دوربین، وارد شیفت‌های محدود ولی واقعی شدند. از جابه‌جایی کارتن‌های سبک در انبار و پر کردن شلف‌ها تا خوراندن قطعه به دستگاه و کمک در تخلیه و بارگیری. دلیل این چرخش فقط «هیجان رسانه‌ای» نیست؛ سخت‌افزار پخته‌تر شده است. مفصل‌ها گشتاور یکنواخت‌تری می‌دهند، بازیابی تعادل پس از لغزش سریع‌تر انجام می‌شود، حسگرهای بینایی و عمق‌سنج با نور متغیر محیط بهتر کنار می‌آیند و بسته‌های باتری با مدیریت حرارتی جدید می‌توانند یک نوبت کاری سبک را تاب بیاورند. همزمان، هدف طراحی از تقلید نمایشی انسان به «کار کردن در مکان‌های طراحی‌شده برای انسان» تغییر کرده است: ربات دوپا می‌تواند از راهروهای باریک عبور کند، به قفسه‌ای با ارتفاع متغیر دست برساند، با دستگیره‌های استاندارد کار کند و ابزارهای موجود را به‌صورت ایمن بگیرد. جمع این بهبودها یعنی فاصله‌ی میان «نمایش» و «کار واقعی» کوتاه‌تر شده، هرچند هنوز در بسیاری وظایف سرعت و تاب‌آوری آن‌ها به ماشین‌های تخصصی نمی‌رسد.
در جبهه‌ی نرم‌افزار نیز رویکردها بالغ‌تر شده‌اند. به‌جای این‌که هر حرکت پیچشی مچ یا هر قدم روی شیب با کدهای ریز تا ثانیه برنامه‌ریزی شود، سامانه‌های کنترلی نسل جدید بیشتر «مهارت» را هدف می‌گیرند: ربات یاد می‌گیرد «جعبه را از کف بلند کند، به ارتفاع قفسه برساند و آسیب نزند» بی‌آن‌که مسیر دقیق انگشت‌ها برای هر نوع کارتن از قبل نوشته شده باشد. داده‌ی این مهارت‌ها از ترکیب چند منبع می‌آید: تقلید از حرکات انسانی در ویدئوهای آموزشی، تمرین‌های ایمن در شبیه‌ساز برای سناریوهای پرخطر و اصلاحات مرحله‌به‌مرحله در محیط واقعی با نظارت ناظر انسانی. نتیجه، انعطاف‌پذیری بیشتر در وظایف نیمه‌ساختاریافته است؛ همان‌جایی که بازوهای ثابت صنعتی معمولاً از پس تنوع ابعاد، بافت یا چیدمان نامنظم برنمی‌آیند. بااین‌حال، واقعیت‌های عملیاتی را نباید نادیده گرفت: سرعت حرکت محدود است تا ایمنی تضمین شود، تکرارهای طولانی در گرما یا گردوغبار می‌تواند خطاها را بالا ببرد، و هر تغییر معنی‌دار در چیدمان محیط نیازمند بازآموزی یا تنظیمات جدید است. بنابراین سناریوهای برنده، وظایفی‌اند که ارزش‌افزوده‌ی مهارتی بالایی نمی‌خواهند اما تنوع روزمره دارند. در کنار این رویکرد، ایمنی باید از روز اول جزئی از طراحی باشد: محدوده‌های کار روشن، سرعت‌های امن نزدیک انسان، دکمه‌ی توقف اضطراری در دسترس، و پروتکل تعامل که به همه‌ی کارکنان آموزش داده می‌شود. هیچ الگوریتمی جای فرهنگ ایمنی را نمی‌گیرد؛ آزمایش‌های کوچک، ثبت وقایع و اصلاح پیوسته، بخشی از هزینه‌ی ورود است.
از زاویه‌ی اقتصادی، معیار تصمیم‌گیری دیگر فقط «آیا می‌تواند بلند کند یا نه؟» نیست؛ هزینه‌ی مالکیت در طول زمان تعیین‌کننده است: قیمت خرید، نگه‌داری، قطعات یدکی، آموزش اپراتور، زمان‌های توقف، و توان ربات برای جابه‌جایی بین چند کار مشابه در یک شیفت. مزیت انسان‌نما بودن این است که زیرساخت موجود را دست‌نخورده نگه می‌دارید. ریل‌ها، قفسه‌ها و ابزار فعلی، اما نقطه‌ی ضعف این است که برای بارهای بسیار سنگین یا سرعت‌های خیلی بالا هنوز ماشین‌های تخصصی جلوترند. بنابراین راهبرد معقول برای مدیران، یک مسیر مرحله‌ای است: با پایلوت کوچک و وظیفه‌ی دقیق شروع، معیارها را از ابتدا شفاف تعریف کنند (اقلام بر ساعت، نرخ خطا، توقف‌های ناگهانی، هزینه‌ی هر شیفت)، پس از یک یا دو چرخه بهبود، دامنه را کمی گسترش دهند و هرگز همزمان «محیط، مأموریت و نرم‌افزار» را عوض نکنند.
برای ایران، فرصت‌ها و محدودیت‌ها همزمان حاضرند. فرصت، در همان‌جاهایی است که بازار با رشد سریع و کمبود نیروی کار در ساعات غیرمتعارف مواجه است: انبارهای تجارت الکترونیک، لجستیک شهری، صنایع غذایی و بسته‌بندی، نساجی و برخی خطوط مونتاژ سبک. بسیاری از این محیط‌ها از قبل برای انسان طراحی شده‌اند و ورود ربات دوپا تغییرات سنگین نمی‌خواهد. اما برای موفقیت، باید توقعات و زمان‌بندی واقع‌بینانه داشت: در سال‌های اول احتمالاً مدل «یک ربات + یک ناظر انسانی آموزش‌دیده» رایج‌تر از جایگزینی کامل است. یک برنامه‌ی اجرایی پیشنهادی می‌تواند این باشد: (۱) یک مأموریت باریک با ریسک پایین تعریف کنید، مثلا پیک و انتقال جعبه‌های سبک در محدوده‌ی مشخص؛ (۲) معیارهای موفقیت و ایمنی را با تیم عملیاتی بنویسید؛ (۳) آموزش کوتاه اما اجباری برای همه‌ی کارکنانی که در مجاورت ربات کار می‌کنند برگزار کنید؛ (۴) هر ماه مرور عملکرد داشته باشید و دامنه را فقط با عبور از آستانه‌های کیفیت و ایمنی گسترش دهید. دانشگاه‌ها و استارتاپ‌های داخلی هم می‌توانند با ساخت «جعبه‌ابزارهای مهارت» این فناوری را گسترش دهند.
اگر این اکوسیستم به‌تدریج شکل بگیرد، ربات‌های انسان‌نما از جذابیت ویدئویی به نفع اقتصادی قابل اندازه‌گیری تبدیل می‌شوند و همزمان استانداردهای ایمنی و اخلاق حرفه‌ای در کار کنار انسان تثبیت خواهد شد.
انتهای پیام/