ایران در مرز بحران آبی قرار دارد

وی افزود: به‌صورت کلی منابع آبی کشور بسیار محدود است، اما مصارف بسیار بالاست. رویکرد حاکمیتی در اغلب دوره‌های تاریخی، به‌ویژه در دوره معاصر، تمرکز بر مدیریت منابع بوده است؛ یعنی ذخیره‌سازی آب‌های سطحی از طریق سدسازی و برداشت از منابع زیرزمینی با استفاده از چاه‌ها. در حالی که در بسیاری از کشورهای دنیا، هم‌زمان با مدیریت منابع، کنترل مصرف نیز به‌طور جدی دنبال می‌شود.

جمالی ادامه داد: در کشور طی سال های گذشته  با تأکید بر رویکردهای عدالت‌محور تلاش شده آب در دسترس همه قرار گیرد، اما از ابزارهای حاکمیتی برای کنترل مصرف غفلت شده است. این ابزارها شامل آموزش و پرورش، فرهنگ‌سازی عمومی و ابزارهای قیمتی می شود. بنابراین زمانی که آب شهری و کشاورزی با قیمت بسیار پایین عرضه می‌شود، انگیزه و تمایلی برای مدیریت مصرف باقی نمی‌ماند. بنابراین برای تولید محصولات خشک کشاورزی، آب بسیاری مصرف می شود که نسبت به استانداردهای جهانی بیشتر است و این روند به معنای ارزان بودن آب است و کشاورز به دنبال روش های نوین کشاورزی نمی رود. از سوی دیگر در بخش شهری مشاهده می کنیم که سرانه مصرف آب ایرانی همانند کشورهایی که آب زیادی دارند است.

  مدیر دفتر پژوهش و مدیریت دانش شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران تشریح کرد:دو شاخص اصلی سرانه منابع آب تجدید پذیر و سرانه مصرف آب وجود دارد. نسبت این دو شاخص نشان می‌دهد چه سهمی از منابع تجدیدپذیر مصرف می‌شود. این عدد در ایران به بیش از ۸۰ درصد رسیده، در حالی که استاندارد جهانی حدود ۴۰ درصد است. رسیدن به اعداد ۸۰ تا ۹۰ درصد به معنای ورود به مرز بحران است و نشان می‌دهد با کاهش بارش، کشور دچار چالش می‌شود. به عبارتی این وضعیت نوعی خشکسالی القایی است که خودمان آن را تشدید کرده‌ایم.

 وی با بیان اینکه خشکسالی نیز دسته بندی های متعددی دارد، تصریح کرد: نوعی خشکسالی هوا شناسی وجود دارد که بارش ها کاهش پیدا می کند. در خشکسالی هیدرولوژیکی  با کاهش بارش ها چند ساله روان آب ها کم می شوند. سپس خشکسالی کشاورزی را داریم که با کم شدن روان آب ها محصولات کشاورزی کم می شوند و در مرحله بعدی خشکسالی اجتماعی رخ می دهد که جامعه متوجه اتفاقی که رخ داده می شود و ما اکنون در مرحله آخر قرار داریم. در این زمان تمرکز اصلی باید بر مدیریت مصرف باشد و موثر ترین اقدام آموزش و فرهنگ سازی است.  

جمالی در پایان در پاسخ به این سوال که نقش فناوری‌های نوین در این حوزه چیست؟ گفت: فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، سامانه‌های پایش، کنترل و نظارت ابزارهای بسیار خوبی هستند، اما مسئله اصلی بستر استفاده از آن‌هاست. ما نمی‌توانیم دانش را صرفاً وارد کنیم بدون آنکه زمینه فرهنگی، اجتماعی و اجرایی آن فراهم باشد. لازم است هم به علم روز دنیا اشراف داشته باشیم، هم ویژگی‌های جامعه خود را بشناسیم و در نهایت این دانش را متناسب با نیازهای کشور بومی‌سازی کنیم.  

انتهای پیام/