سومین جشنواره موسیقی بین‌المللی «عاشیق‌لار» آغاز شد
آیین افتتاحیه سومین جشنواره موسیقی بین‌المللی «عاشیق‌لار» در آیینی با حضور جمعی از مسئولان استانی در اردبیل برگزار شد.
به گزارش مملکت نآلاین، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل پنجشنبه عصر در این آیین گفت: چنین جشنواره‌هایی در فرهنگ، آداب و رسوم ما جایگاه ویژه‌ای دارد و می‌تواند آنها را به جهانیان معرفی کند و بر همین اساس ۴۵ رویداد بر مبنای تاریخ و فرهنگ استان تعریف و در فهرست رویدادهای وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ثبت شده است.
جلیل جباری با اشاره به اینکه نخستین روز جشنواره بیشتر رویکرد کارشناسی و تخصصی دارد، افزود: چنین جشنواره‌ای می‌تواند در معرفی فرهنگ و ظرفیت‌های گردشگری استان اردبیل اثرگذار باشد تا در سال‌های آینده با مشارکت هنرمندانی از کشورهای متعدد غنای ادبی و هم تنوع کمی و کیفی آن بیشتر شود.
وی بیان کرد: در سایر استان‌ها به برگزاری چنین برنامه‌هایی بهای بیشتری می‌دهند و امیدواریم در استان اردبیل نیز چنین رویدادهایی بیشتر شده و جای خود را از جمله در نزد عموم باز کند.
۳۰ درصد موسیقیدانان آذربایجان اردبیلی هستند
نخستین روز سومین جشنواره موسیقی بین‌المللی عاشیق‌لار به برگزاری سه بخش تخصصی با موضوع تاریخچه، ریشه‌شناسی واژگانی و نقاط اشتراک صنعت موسیقی عاشیق‌لار از جمله در زمینه هنر شعر، موسیقی و فنون نوازندگی اختصاص یافت.
محبوب فتحی، دانش‌آموخته موسیقی، پژوهشگر و استاد تار در بخش نخست بیان کرد: اگر قره‌باغ را قطب موسیقی عاشیق‌لار در جمهوری آذربایجان بدانیم، اردبیل را نیز باید قطب موسیقی عاشیق‌لار در ایران بدانیم؛ به طوری که ۳۰ درصد موسیقیدانان آذربایجان اردبیلی هستند که البته این تنها یک ادعا نبوده و مبتنی بر منابع معتبر است.
وی با بیان اینکه سبک موسیقی عاشیق‌لار از پدران و مادران ما به ارث رسیده است، افزود: از نظر واژه‌شناسی به یک معنا عاشیق معادل در حال حرکت در نظر گرفته می‌شود، چنان که در صنعت موسیقی هم عاشیق‌ها هیچ وقت یک جا نمی‌مانند و مدام از این روستا به آن روستا و شهر به شهر در حال حرکت هستند.
عادل الفی تشریح کرد: واژه اوز یا اُز در زبان ترکی به معنای صدا است که با اضافه شدن واژه به صحبت تبدیل می‌شود و در نهایت ساز هم مشایعت کننده آن می‌شود؛ ریشه اوزان هم مربوط به سده پنجم و ششم است که در آن دوران شاعرانی همانند دوره ما وجود نداشتند و سروده‌ها به این ترتیب خلق می‌شد که جنگاوران و پهلوانان بر اساس ریشه‌های خود به شاعران سفارش سروده‌ای را می‌دادند که به آن رجز گفته می‌شد.
وی با تاکید بر اینکه عاشیق گاهی تنها خواننده و گاهی سراینده و خواننده می‌تواند باشد، اضافه کرد: البته گاهی هم سروده‌های نزدیک به مضمون‌های دینی و مذهبی یا احوالات اولیا و اوصیا به شاعر الهام می‌شد؛ ولی چنان که علم پیشرفت داشته، این صنعت نیز در دوره‌های گوناگون پیشرفت کرده است و به تدریج استادانی پرورش یافتند و در نهایت کار را به نقطه کنونی رساندند.
نسل جوان رغبتی به آموختن سازهای اصیل ندارد
علی‌اکبر علی‌اکبراف، نوازنده بالابان اهل جمهوری آذربایجان در بخش دوم گفت: بالابان به عنوان یکی از سازهای مورد استفاده عاشیق‌ها جزو آلات موسیقی است که از پدران ما برجا مانده و به صدای عاشیق قدرت می‌دهد و او را به خواندن وامی‌دارد و صدایش را مشایعت می‌کند.
وی افزود: در بالای بالابان قمیش داریم و ساز کوک‌های زیر، بم و میانی دارد که با صدای عاشیق کوک می‌شود و پرده‌هایش همانند سایر سازها بوده و دارای هشت پرده است؛ با این تفاوت که در بالابان به طور معمول صدای خواننده با ساز هماهنگ می‌شود.
این نوازنده بیان کرد: نواختن بالان در ایران و کَلبَجَر (شهری در جمهوری آذربایجان) با دشواری‌هایی روبه‌رو شده است، چرا که تعداد جوانان علاقه‌مند به آموختن این ساز کاهش یافته اما در منطقه شیروان شاهد افزایش نوازندگان هستیم.
علی رحیمیان هم در سخنانی اظهار کرد: مردم عاشیق‌های نوازنده بالابان را کم‌کم به مجالسی مانند عروسی دعوت می‌کنند اما جوانان در حال فراموش کردن این ساز و موسیقی سنتی ما هستند، به طوری که در حال حاضر از نسل جوان کسی به سمت آموختن روش نواختن این ساز نمی‌رود.
وی اضافه کرد: در سنت‌های ما از جمله در مراسمی مانند عروسی بالابان ساز اصلی محسوب می‌شد ولی در این شرایط اگر ما از دنیا برویم، این سبک موسیقی و نواختن چنین سازهایی نابود خواهد شد.
روابط کنونی ایران و ترکیه ناشی از بدطالعی تاریخی است
جمال کایهان، عاشیق اهل ترکیه در ادامه بیان کرد: تعداد قابل توجهی از طایفه‌های آذری مانند بیگدلو و افشارها حدود سال‌های ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ میلادی از این خطه به منطقه آناتولی مهاجرت کردند که بر اساس آماری مهاجران حدود ۶۴ هزار خانوار بودند.
وی افزود: بعدها حدود ۳۷ هزار خانوار از منطقه آناتولی دوباره به ایران بازگشتند و در نقاطی مانند مغان، ساوه، اصفهان و آذربایجان پراکنده شدند و از همین رو بسیاری از مردم ترکیه ریشه‌ای ایرانی دارند و به عبارتی ما با یکدیگر برادران خونی هستیم.
کایهان با اشاره به اینکه موسیقی‌های آذری، ترکی و ایرانی مکمل هم هستند، اظهار کرد: نقطه مشترک همه ما ادبیات است و شخصیت‌هایی مانند شاه اسماعیل ختایی، فضولی و نسیمی جزو هفت شاعر مهم به ویژه در بین علویان ترکیه محسوب می‌شوند.
وی یادآور شد: شخصیتی مانند شاه اسماعیل صفوی نزد علویان ترکیه از چنان جایگاهی برخوردار است که بدون بازخوانی اشعار او به هیچ وجه عبادتی صورت نمی‌گیرد؛ البته این ریشه در تاریخ دارد و پدر یاوُوز یا همان سلطان سلیم اول به عنوان پادشاه عثمانی و سومین پسر بایزید دوم ارادت و محبت ویژه‌ای به شاه اسماعیل ختایی داشت و او را همچون پسر خود می‌دانست.
این عاشیق اهل ترکیه با بیان اینکه علویان ترکیه در واقع تداوم همان قزلباش‌ها هستند، تاکید کرد: شیعیان و علویان چندان تفاوتی باهم ندارند و یکی در مسجد و دیگری در جمع‌خانه هر کدام از حق می‌گویند و امیدوارم انسان‌ها منیت را کنار بگذارند و با هم در صلح زندگی کنند.
کایهان در مورد سنت موسیقی عاشیق‌ها و نوازندگی باقلاما در ترکیه نیز گفت: بین ۸۰۰ تا ۴۰۰ سال پیش سازهای مورد استفاده عاشیق‌ها یکسان بوده است، البته در آن زمان ساز دارای کاسه‌ای ظریف‌تر و تعداد تارهای بیشتری بود؛ ولی پس از ورود به آناتولی بر اساس صدای هر عاشیق به تدریج تغییرهایی در آن ایجاد شده است.
وی با تاکید بر اهمیت نقش جوانان و لزوم ترغیب آنها برای انتقال سنت عاشیق‌ها به نسل‌های آینده ادامه داد: در ترکیه نسل جوان به دلیل زندگی در دل این فرهنگ به صورت علمی و عملی در این زمینه فعالیت دارند.
سومین جشنواره موسیقی بین‌المللی عاشیق‌لار با حضور نوازندگان و خوانندگانی از کشورهای جمهوری آذربایجان، ترکیه، عراق، گرجستان و جمعی از هنرمندان ایرانی از جمله از زنجان، ساوه، گلستان، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، خراسان شمالی و اردبیل به مدت ۲ روز به میزبانی مجتمع فرهنگی فدک اردبیل در حال برگزاری است.
انتهای پیام/